Tarih öncesi dönem (MÖ 3000-MÖ 667)[değiştir | kaynağı değiştir]
Küçükçekmece Gölü kenarında bulunan Yarımburgaz Mağarasında yapılan kazılarda insan kültürüne ait ilk izlere rastlanmıştır. Bu dönemde gölün çevresinde Cilalı Taş Devri ve Bakır Çağı insanların yaşadığı sanılmaktadır.
İlk belirgin yerleşim sahipleri olarak Megaralılar’ın insanı olarak kabul edilmektedir. Megaralılar, bugünkü Kadıköy'e yerleştiler ve "Khalkedon" adını verdiler. Ayrıca Kadıköy'e bağlı Fikirtepe'de de çeşitli buluntular ortaya çıkmıştır. Elen Mitolojisi'ne göre Batum'a doğru yola çıkan 40 Yunan, İstanbul Boğazı'ndan geçerken, bugünkü Sarayburnu'nda karaya çıkmış, bulundukları yere, "Altın Boynuz" dedikleri Haliç'e ve Khalkedon'a yerleşmişlerdir.
Byzantion dönemi (MÖ 667-MS 332)[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Antik Yunanistan ve Roma İmparatorluğu
İstanbul, bu dönemde adı Byzantion olan antik bir Yunan şehir devleti olarak kurulacak, kısa zamanda gelişip güçlenecek ve dönemin merkezi gücü Roma İmparatorluğu tarafından ele geçirilecektir. Romalilar tarafından Byzantion, latinleştirilecek ve Byzantium olarak Roma İmparatorluğu'nun önemli şehirlerinden biri haline gelecek, adı değiştirilecek önce Byzantium sonra Augusta Antonina diye anılacaktır.
Antik Yunan Şehir Devleti Byzantion ve Antik Yunan Dönemi (MÖ 667-MÖ 196)[değiştir | kaynağı değiştir]
Byzantion ve Oligarşi dönemi (MÖ 667-MÖ 476)[değiştir | kaynağı değiştir]
Bugünkü İstanbul'un temelleri MÖ 7. yüzyılda atılmıştır. "Byzantion" şehri Megaralılar tarafından MÖ 667'de tarihi yarımadanın doğusunda Sarayburnucivarında kurulmuştur. Byzantion uzun süre şehir devlet yapısı göstermiştir. MÖ 478'de Byzantion Spartalı Pausanlılar tarafından ele geçirilmiştir.Ancak yönetimde sadece 2 yıl kalacaktır.
Byzantion ve demokrasi dönemi (MÖ 476-MÖ 196)[değiştir | kaynağı değiştir]
Byzantion Spartalı Pausanlıların yönetiminde ancak iki yıl kalabilmiş, sonra Pausanlılar şehrin halkı tarafından kovulmuşlardır. Böylece MÖ 476'dan itibaren Byzantion demokrasiyi yönetim biçimi olarak belirlemiştir. Uzun süre şehir devlet yapısı gösteren Byzantion, stratejik konumuna borçlu olduğu ekonomik gelişme sayesinde tüm antik Yunan bölgesine müdahale edebilen bir güç olmuştur.
Roma şehri Byzantion ve Roma dönemi (MÖ 196-MS 330)[değiştir | kaynağı değiştir]
Byzantion ve Roma Dönemi (MÖ 196- MS 1. yüzyıl)[değiştir | kaynağı değiştir]
MÖ 196'da Byzantion Roma İmparatorluğu'nun hakimiyeti altına girer. Byzantion Roma İmparatoru Septimius Severustarafından Roma İmparatorluğu'na Roma Bağımsızlık Bildirgesi'yle dahil edilmiştir. Şehir Roma İmparatoru Vespasian tarafından 1. yüzyılda imparatorluğa sağlam bir şekilde bağlı kalması için latinleştirilir.
Byzantium ve Roma dönemi (1. yüzyıl-3. yüzyıl)[değiştir | kaynağı değiştir]
Byzantion İmparator Vespasian döneminde hızlı bir Latinleştirme politikasına tabi tutulur, adı Latince Byzantium olur ve Roma İmaparatorluğu'na tam bağlı önemli bir vilayet haline gelir. 196'da Byzantion Pers İmparatoru Pescennius ile anlaştığı için Roma İmparatoru Septimius Severus tarafından cezalandırılır ve şehir büyük zarar görür. Şehir sonra yine Septimius Severus tarafından baştan başa tekrar inşa edilir.
Augusta Antonina ve Roma dönemi (3.yüzyıl-330)[değiştir | kaynağı değiştir]
Augusta Antonina adı baştan başa yeniden inşa edilmiş ve düzenlenmiş şehre İmparator Septimius Severus (193-211)tarafından, oğlu Antonius'un şerefine verilmiştir. 3. yüzyılda bu ad kullanılmıştır. 330 yılında Byzantion I. Konstantintarafından Roma İmparatorluğu'nun başkenti ilan edilir.
Bizans İmparatorluğu dönemi (330-1453)[değiştir | kaynağı değiştir]
İstanbul'un bu dönemde adı Konstantinopolis olarak değişmiş, önce Roma İmparatorluğu'nun sonra Bizans İmparatorluğu'nun başkentliğini yapmıştır. Bizans başkenti Konstantinopolis yaklaşık 1000 yıl boyunca Orta Doğu'ya hakim bir şehir konumuna yükselmiştir.
Roma başkenti Konstantinopolis ve geç Roma dönemi (330-395)[değiştir | kaynağı değiştir]
İstanbul'un başkentlik tarihi Roma İmparatorluğunun Doğu-Batı ayrışmasından 65 yıl önce başlamıştır. Byzantion 330 yılında İmparator Büyük Konstantin'in isteğiyle 'Nova Roma (Yeni Roma)' olarak Roma İmparatorluğu'nun başkenti yapılır, kentin ismi imparatorun ölümünden sonra onun anısına Byzantium'dan Konstantinopolis'e çevrilir. Roma'nın istilası ve yıkılmasıyla onun yerine geçen Konstantinopolis, 395'de ikiye bölünen Roma İmparatorluğu'nun ardılı devlet Doğu Roma İmparatorluğu'nun başkenti olur.
Bizans başkenti Konstantinopolis ve Bizans İmparatorluğu dönemi (395-1204)[değiştir | kaynağı değiştir]
Konstantinopolis, önce Doğu Roma İmparatorluğu adıyla kurulan ve Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra zamanla adı Bizans İmparatorluğu'na dönüşen devletin de 395'de başkenti olmuştur. Konstantinopolis erken ortaçağda da dünyanın en parlak ve zengin şehridir.
Latin başkenti Konstantinopolis ve Latin İmparatorluğu dönemi (1204-1261)[değiştir | kaynağı değiştir]
1204-1261 yılları arasında Latinlerin işgaline uğrayan Konstantinopolis Latin İmparatorluğu'nun başkenti haline gelmiştir.
Bizans başkenti Konstantinopolis ve geç Bizans İmparatorluğu dönemi (1261-1453)
Latin egemenliğinden sonra Konstantinopolis daha sonra tekrar 1453'e kadar Bizans İmparatorluğu'nun başkenti olmuştur. Bu döneme Kostantinopolistik denir.
Osmanlı İmparatorluğu dönemi (1453-1922)[değiştir | kaynağı değiştir]
.jpg)
İstanbul bu dönemde büyük bir cihan imparatorluğunun başkenti olacak, üç kıtada yayılan toprakları 400 yıldan uzun süre hakimiyetinde bulunduracaktır.
- Kentin 29 Mayıs 1453'te II. Mehmed tarafından fethedilmesinden sonra Osmanlı dönemi başlar.
- Müslümanlarca Konstantiniyye olarak adlandırılan şehri, Rumlar Yunanca "εις τήν Πόλι(ν)" (/is tin boli/) yani "şehir'e" olarak kullanmışlardır. Osmanlı'da da bu ismi Istanbul olarak sıkça kullanılmıştır. Ruslar ise şehre Çarigrad (Çarın şehri) adını kullanmışlar. Şehrin Balkanlar'daki adı Stambul olmuştur.
- 13 Kasım 1918 tarihinde İtilaf devletleri tarafından işgal edilen şehir, 6 Ekim 1923 tarihinde Türk ordusunun şehre girmesiyle sona ermiştir.
Türkiye Cumhuriyeti dönemi (1923-)[değiştir | kaynağı değiştir]
- 13 Ekim 1923'te Ankara'nın Türkiye Cumhuriyeti'nin başkenti ilan edilmesiyle İstanbul, M.S. 330'dan beri sürdürdüğü başkentlik özelliğini kaybetmiştir.
İstanbul'un tarihsel önemi[değiştir | kaynağı değiştir]
İstanbul 4. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar on altı yüzyıl boyunca dünyanın en büyük ve en önemli metropolleri arasında yer almıştır. Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının kesiştiği geniş bir bölgenin tartışmasız tek hakimi olmuş ve bu süreçte dünya tarihini önemli derecede etkilemeyi başarmıştır.
İstanbul kesintisiz bin altı yüz yıl boyunca, 330'dan 1922'ye kadar olan dönemde; Roma İmparatorluğu (330-395), Bizans İmparatorluğu (395-1204, 1261-1453), Latin İmparatorluğu (1204-1261) ve Osmanlı İmparatorluğu (1453-1922) olmak üzere dört farklı imparatorluğa başkentlik yapmıştır. Bu imparatorluklardan üçü var oldukları dönemde dünyanın en büyük güç ve iktidar sahibi devletleri olarak tarihe geçmiştir. Hepsinin İstanbul'dan yönetildiği düşünüldüğünde şehrin tarihsel önemi ve değeri anlaşılabilir.
1923'te Ankara'nın başkent olmasıyla köklü başkentlik özelliğini yitiren İstanbul, 4. yüzyıldan 18. yüzyıla kadar on dört yüzyıl boyunca koruduğu her alanda etkin bir 'dünya kenti' olma özelliğini Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan sonra cumhuriyet tarihiyle birlikte tekrar kazanmaya başlamış, günümüzde Orta Doğu ve Avrupa'nın en önemli merkezleri arasında yerini almıştır.
İstanbul'u yöneten devletleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Antik Yunan şehir devleti (MÖ 667-MÖ 196)
- Roma İmparatorluğu (MÖ 196-395)
- Bizans İmparatorluğu (395-1204), (1261-1453)
- Latin İmparatorluğu (1204-1261)
- Osmanlı İmparatorluğu (29 Mayıs 1453-13 Kasım 1918)
- İtilaf devletleri (13 Kasım 1918-6 Ekim 1923)
- Türkiye Cumhuriyeti (6 Ekim 1923-)
İstanbul'un başkentlik yaptığı devletler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Roma İmparatorluğu (330-395)
- Bizans İmparatorluğu (395-1204), (1261-1453)
- Latin İmparatorluğu (1204-1261)
- Osmanlı İmparatorluğu (1453-1922)
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- Byzantion sayfası İstanbul şehrinin kuruluşundan 330'da Roma İmparatorluğu'nun başkenti oluşuna kadar olan tarihini içermektedir.
- Konstantinopolis sayfası İstanbul şehrinin 330'da Roma başkenti olmasından, 1453'te Osmanlılarca alınıncaya kadar olan tarihinden bahsetmektedir.
- İstanbul sayfasında şehrin genel tarihi ve günümüzdeki durumu özetlenmektedir.
- İstanbul'un fethi adlı sayfa şehrin 1453'teki fethini anlatmaktadır.
- İstanbul'un işgali sayfası şehrin 1918'den 1923'e kadar olan İtilaf devletlerince işgalini konu almaktadır.
- Antik Yunanistan
- Roma İmparatorluğu
- Bizans İmparatorluğu
- Latin İmparatorluğu
- Osmanlı İmparatorluğu
- İtilaf devletleri
- Türkiye Cumhuriyeti
- Türkiye Cumhuriyeti tarihi
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- 'History of Istanbul' adlı İngilizce Wikipedia sayfası
- 'Geschichte Istanbuls' adlı Almanca Wikipedia sayfası
- Diğer İstanbul tarihiyle ilgili Türkçe Vikipedi sayfaları
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder